Şşşşt! Satıştayız

Devlet hastaneleri işletme haline getiriliyor. Yönetim "hastane birlikleri"ne devrediliyor. Bunlar hastaneleri satıp, kiralayabilecek. Hastanelere "kendi kendinizi finanse edin" denirken, devlet ancak "gerektiğinde" yardım edecek!

soL (HABER MERKEZİ) Devlet hastanelerine “işletme” statüsü kazandıracak olan Kamu Hastaneleri Pilot Uygulaması, hastanelerin özelleştirilmesinin bir dönemeci olarak tanımlanıyor. Daha önce, Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Kanun Tasarısı eski Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edilmiş, Sağlık Kanunu Tasarısı ile gerçekleştirilmesi planlanan hastanelerin “özelleştirilmesi” de kanunlaşamamıştı. AKP hükümeti, Kasım ortasında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'na taşıdığı tasarıyla hastanelerin özelleştirilmesini yeniden gündeme getirirken, sağlık örgütleri “krizden çıkmanın yolu hastaneleri satmak mı?” diyerek tepki gösteriyor.

Önce özerkleştir sonra özelleştir
Kamu hastaneleri pilot uygulaması, AKP’nin sağlığı piyasaya açmak konusunda yürüttüğü değişikliğin üçüncü ve en kritik halkası olarak biliniyor. İlk adım Genel Sağlık Sigortası (GSS) ile atılmış, tüm yurttaşların sosyal güvenceye alınacağı söylemi altında, devlet hastanelerine başvuranlar ek ücret ödemeye mahkum edilmişti. İkinci adım olan 'aile hekimliği' ise, birincil sağlık hizmetlerini hedef alarak, devlete ait sağlık ocaklarının yerine özel hekim muayenehanelerini getirmeyi hedefliyordu. Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Kasım ortası itibariyle tartışılmaya başlanan yeni değişiklik ise, ikincil ve üçüncül olarak tanımlanan sağlık hizmetlerini kapsıyor.

Yeni yasayla, hastaneler önce “özerk” veya “sağlık işletmesi” sıfatına kavuşturulurken, içinde doktorlardan çok iktisatçıların, maliyecilerin ve Sanayi ve Ticaret Odası temsilcilerinin bulunduğu, sağlık örgütlerinin temsil edilmediği “hastane birlikleri” tarafından yönetilecek.

Özelleştirme kanunlaşacak
Tasarının içerdiği önemli bir nokta da, kamu hastanelerinden devlet desteğinin çekilmesi. Taslakta yer alan hükme göre, devlet, “gerektiğinde” hastanelere mali yardım yapacak, bunun dışında hastaneler kendi kendilerini finanse edecekler. Bu da hastalardan daha fazla ücret alınması anlamına gelecek.

Tasarının 3'üncü ve 6'ncı maddeleri, özelleştirmeye olanak tanıyor. 3'üncü maddede, Yönetim Kurulu’na “birliğin her türlü araç, gereç, malzeme, taşınırları ile tapuda birlik adına kayıtlı taşınmazları üzerindeki yapı ve tesisler ile birlikte satmak, kiralamak, kiraya vermek, devir ve takas işlemlerini yürütmek; Hazineye ait ve birliğe tahsisli taşınmazları üzerindeki yapı ve tesisler ile birlikte tahsis amacı doğrultusunda kiraya vermek, işletmek, işlettirmek” yetkisi tanınacak. Diğer bir madde ise yönetim kurullarına “ihtiyaç duyulması halinde tıbbi uzmanlık hizmeti satın alınmasına karar vermek” yetkisi tanınmakta.

Yönetim kurulu “ticaretten anlayanlar”dan oluşacak
Tasarıya göre, hastane birliklerinin organları “Yönetim Kurulu”, “Genel Sekreterlik” ve “Hastane Yöneticilikleri”nden oluşacak. Yönetim Kurulu'nun öngörülen bileşimi oldukça ilginç. Özel sektörde sekiz yıllık deneyimin bu kurula üye olmak için yeterli olacağı belirtilirken, bu niteliğe sahip üyelerin “kamu hastanesi” yönetiminden ne kadar anlayacağı üzerinde durulmamış. Dahası, birlik içinde doktorlardan çok maliyeci, iktisatçı olması, bu kurulun hastaneyi hangi mantıkla yöneteceğinin işareti olarak görülüyor.

Sağlık örgütlerinin “kamu kurumu” niteliğine rağmen temsil edilmediği yönetim kurullarında Sanayi Ve Ticaret Odası bir kişiyle temsil edilecek.

Kurulacak birlikler birden fazla ili kapsayabilecekken, aynı ilde birden fazla birlik de oluşturulabilecek. Bakanlar Kurulu tarafından oluşturulacak birliklerin üyelerinin “performansı yeterli görülmezse” yine bakanlık tarafından görevinden alınabilecek ve yerine yeni üye atanacak. Sağlık Bakanı Recep Akdağ, yaptığı açıklamada tasarıyı savunurken bütün hastane müdürlerini, başhekimlerini Sağlık Bakanı'nın atadığını hatırlatmış, bunun sağlıklı bir yapı olmadığını savunmuştu.

Performansa dayalı denetim
Sağlık Bakanlığı’nın teknik ve idari denetimine tabi tutulacak olan birliklerin “hangi kriterler baz alınarak denetleneceği" tasarıda muğlak bırakılmış durumda. Sağlık Bakanlığı “performansı” baz alacağını duyururken, performansın “daha az maliyetle daha fazla hastanın bakılması” anlamına geldiği söyleniyor. Bu da hastanelerde yanlış teşhis ve tedaviler, hasta bakımında hizmet standartlarının düşürülmesi, hastane bakımında maliyetlerden kaçınma anlamına geldiği için, çalışanlar endişeli.

Personelin hakları elinden alınıyor
Yeni tasarının bir hedefinde de hastane çalışanları bulunuyor. Eski personelin Emekli Sandığı ile güvenceye alınmasına karşın, yeni personel SSK’lı olacak. Bu durum, sağlık örgütleri tarafından “hak gaspı” olarak tanımlanıyor. Tasarının bir diğer hükmü, sözleşmeli personele, “belirli sürede bitirilmesi gereken işler söz konusu olduğunda” fazla mesai yükümlülüğü getirilmesi ve üstelik bu fazla mesai için ek ücret ödenmemesi. Anayasa’ya aykırılık taşıyan bu hükümle, hastane personeli mesai saati üzerinden değil, parça başı iş üzerinden ücretlendirilecek. Hastanelerde yoğun mesailerin hastaların sağlığını tehdit edeceğini hatırlatan sağlık örgütleri, söz konusu tasarının parça başı ücretlendirmeyi dahi tarif etmediğini, dolayısıyla çalışanların “dayanabilecekleri kadar” çalıştırılacaklarının altını çiziyor.

Fazla mesai ile personel sayısının da “azami” çıtasının düşeceği örgütlerin bir diğer çekincesi. Çünkü, tasarının bir de “fazla istihdamı engellemeye yönelik” maddeleri bulunuyor. Bu maddeye göre Sağlık Bakanlığı bir hastanede çalışacak personel sayısını belirlerken, birlik de buna göre bir istihdam politikası uygulayacak.

“Halka yalan söylüyorlar"
Tasarının Plan ve Bütçe Alt Komisyonu'na gelmesi üzerine, sağlık örgütleri basın açıklamaları düzenlediler. Sağlık Emekçileri (SES) adına yapılan açıklamada “'Tıpkı SSGSS yasasında olduğu gibi, halka yalan söylemeye, takkiye yapmaya devam ediyorlar. Bu yasa, kamu hastanelerinin özelleştirilmesi, özelleştirilen hastanelerin KİT'lerde olduğu gibi, birçoğunun zarar ettiği gerekçesiyle kapatılması ve arazi fiyatlarına satılarak peşkeş çekilmesi yasasıdır'” ifadesine yer verildi. Sağlık örgütleri “hamdolsun kriz bizi teğet geçecek” diyen Başbakan Tayyip Erdoğan’ın, Dünya Bankası ve IMF'nin direktifleriyle, krize çözüm için parayı devlet hastanelerini satışa çıkartarak bulmayı hedeflediğini ifade ediyorlar.

www.sol.org.tr (07 Aralık 2008)